Ahfeş ve Kıraatler

Hicri ikinci asrın ikinci yarısında ve üçüncü asrın başlarında yaşamış olan Ahfeş el-Avsat (ö. 215/830) özellikle Arap dili ve nahiv konusunda tartışmasız bir otorite sayılır. Ahfeş, Arap dilinin bir şaheseri olan Kur'an-ı Kerim'le de çok yakından ilgilenmiş; Kur'an'ın lüğavi tefsiri mahiyetindeki muhalled eseri Meani'l-Kur'an'ını telif etmiştir. Telif döneminin daha yeni başladığını müşahede ettiğimiz bu döneme ait söz konusu eser, ihtiva ettiği bilgiler açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Şöyle ki, Ahfeş'in ayetleri lüğavi yönden izahı kendisinden sonra da Meani'l-Kur'an tarzı eserlerin yazılmasına yol açmıştır. Sistematik olarak Kıraat-i Seb'a'nın bile oluşmadığı bu dönemde Ahfeş'in, Meani'l-Kur'an'ını telif ederken değişik okuyuşlara yoğun bir şekilde yer verişi, bu okuyuşları tetkik ve tahlil edişi dikkatlerden kaçmamaktadır. Kıraatleri anlayabilmek için elbette Seb'a'nın oluşmasından önceki dönemi iyi araştırmak gerekmektedir. Ahfeş'in Meani'l-Kur'anı bu manada bize ulaşan en eski kaynak niteliği taşıdığından, kıraatler açısından fazlasıyla incelenmeye değer bir kaynaktır.