İbn Arabî'nin Epistemolojisinde Akıl ve Keşf

Tasavvuf dini ilimler içerisinde epistemolojik açıdan diğer disiplinlerden farklıdır. Kelam aklı ve nakli, felsefe sadece aklı esas alırken tasavvuf bu iki bilgi kaynağının yanında üçüncü bir kaynak olarak keşfi koyar. Sûfiler Metafizik alana dair doğru bilginin elde edilmesinin en yetkin aracı olarak keşfi görmektedirler. Onlara göre akıl, ilahi hakikatleri idrak etmede yetersizdir. Sûfiler ilahi hakikatleri bilmede aklı yetersiz gördükleri için bazı âlimler tarafından akıl karşıtlığıyla suçlanmışlardır. Oysa vahdet-i vücûd düşüncesinin müessisi olan İbn Arabî, duyu ve aklın kendi sınırları içerisinde kaldığı müddetçe bilgi edinmedeki rolünü inkâr etmez. Ona göre duyular mahsûsâtı, akıl ise ma'kûlâtı bilmede yetkindirler. Duyu ve aklın yetersiz olduğu alan metafizik alandır. Keşfi bilgi ise sâlikin seyr-i sülûk neticesinde Tanrı'nın sâlikin kalbine attığı bilgilerdir. Bu bilgi Tanrı'dan vasıtasız olarak alınan bir bilgidir. Bu itibarla sûfiler keşfi bilginin yetkinliğini ve önemini vurgulamak için Beyazıt-ı Bestami'nin "Siz bilgilerinizi ölülerden, biz ise asla ölmeyenden alıyoruz." sözüne atıfda bulunurlar.